İstanbul’daki kooperatifler ve gıda toplulukları bugünleri nasıl geçiriyor?
Haber: Özce Bilge Demoğlu ve Tansu Yeşilkır (Buğday Derneği Gönüllü İletişim Ekibi)
Covid-19 ülkemizde görüldüğü andan itibaren bireysel ve toplumsal olarak alınan önlemler, kısıtlı sokağa çıkma halleri, kapanan dükkanlar kimimizi daha fazla kimimizi daha az etkiliyor. Peki haber bültenlerinde görmediğimiz gıda toplulukları ve kooperatifler bugünlerde neler yapıyor? İstanbul içinde yaptığımız araştırmada gündeme ayak uydurarak değişip, evrilen topluluklar varken faaliyetlerine devam edemeyenler de mevcut.
Gıda ve tarım sorunu üzerine üretici ile türeticileri aracısız adil ve ekolojik gıda ile buluşturmak amacıyla birleşen, Beşiktaş semtinde dayanışmayı ve mahalle içi güveni körükleyen Beşiktaş Kooperatifi çevrimiçi toplantılarıyla hem kendi içlerinde hem de yeni gönüllü adaylarıyla iletişimde kalmayı sürdüyor. Pandemi sebebiyle dükkanın açık olduğu gün sayısını ve saatlerini azaltmış olsalar da takip ettikleri işler aktif bir şekilde sürüyor. Üreticilere ürün almaya devam ederek destek olmaya çalışıyorlar. Muradiye Mahallesi, Deryadil Sokak’ta konumlanan dükkanlarını ziyaret edebilir, sosyal medya hesaplarını takip edebilirsiniz.
6 yıldır dayanışmaya devam eden Kadıköy Kooperatifi ise benzer bir ivmeyle çalışmalarını sürdürüyor. Kooperatif gönüllüleri, hafta içi öğlen ve akşam olmak üzere birer saat; hafta sonları ise öğlen iki saat olacak şekilde dükkanda nöbet tutmaya devam ediyor. Sokağa çıkma yasaklarının uygulandığı günler takvimi etkiliyor olsa da bu gibi katı engeller dışında, gönüllüler dükkanı olabildiğince açık tutmaya çalışıyor. Ayrıca kapıya yeni monte edilen “kedi kapısı” sayesinde temassız alışveriş olanağı sunuyorlar. Bu pencere sayesinde dükkanın içinde sadece nöbet tutan kişi oluyor.
Üretici ve türetici dayanışması
Kooperatif’in bünyesindeki diğer birimler de aktif olarak çalışmaya devam ediyor. Pandemi başlamasından bu yana, “üreticim nasılsın?” uygulamasıyla dayanışma gösterdikleri üreticilerden haber almaya devam ediyorlar. Bunun yanı sıra, hali hazırda var olan “askıda” uygulaması ile de özellikle bu dönemde zarar gören çalışanlara ve ihtiyaç sahiplerine ulaşmayı hedefliyorlar.
Sağlıklı gıdaya talep arttı
Yeryüzü Derneği’nın Topluluk Destekli Tarım Projesi Kadıköy Gıda Topluluğu da yeni oluşturdukları mahalle örgütlenmesi ile pandemi süresince ortaya çıkan ihtiyaçlara destek sunmaya hazırlanıyor. Topluluk, kendi içinde bölünerek mahalle bazında örgütlenmeye çalışıyor. Mail grupları yoluyla paylaştıkları formu dolduran yaklaşık 50 kişi ile birlikte mahalle bazında örgütlenebilmek için ilk adım atılmış oldu ve dağıtımlarını organize etmeye başladılar. Bu örgütlenmeye katılmayanların doğrudan veya mahallesindeki/apartmanındaki insanlarla organize olarak sipariş verebilmelerini sağlamak için de üretici bilgilerini bu kişiler ile paylaşarak dayanışmayı farklı yollarla sürdürmeye teşvik ediyorlar. “Topluluk olarak, üreticilerle iletişim konusunda, onların desteğinin ne kadar önemli olduğunu, gıda tedariğinin aslında ne kadar meşakkatli bir süreç olduğunu ve birebir iletişim kurabilmenin, ortak çözümler üretebilmenin ne kadar güzel bir duygu olduğunu deneyimliyoruz.” sözleriyle bu zor zamanlarda el ele vermenin değerini özetleyen Kadıköy Gıda Topluluğu’na dahil olmak isterseniz türetici ekleme formunu doldurabilirsiniz.
Covid-19 salgını sürecinde faaliyetlerine devam eden bir diğer topluluk Sarıyer’deki Büyükdere Gıda Topluluğu. Topluluğun Büyükdere Mahallesi dışındaki mahallelerden de üyeleri bulunuyor. Salgın ile birlikte insanların sağlıklı gıda talebindeki artışa dikkat çeken Topluluk gönüllüleri, üreticilerden gıdaları ev adreslerine göndermelerini isteyip kendi evlerinden dağıtım yapıyor. İnsanlar kendilerine yakın olan komşularının siparişlerini de götürüyorlar. Salgının getirdiği kısıtlamalara bir çözüm olarak, arabası olanlar ile dayanışma halinde, 65 yaş üzeri üyelerinin gıdalarını evlerine teslim ediyorlar. Bu süreçte işsiz, gelirsiz kalan aileler için oluşturdukları yardım kasası ile onların nakit ya da gıda ihtiyaçlarına bir nebze olsun katkı sunmaya devam ediyorlar. Topluluk üreticilerinin ellerinde kalan gıdaları ise öncelikli olarak talep edip, ödemelerini hızlıca yaparak üreticilere de destek olmaya çalışıyorlar. Sarıyer’de yaşayan ve doğala en yakın ürünlere ulaşmak isteyen komşularına çağrıları ise, Facebook Grubu ya da 0553 276 93 73 numarası üzerinden kendilerine ulaşmaları. Zehirsiz gıdalara hep birlikte ulaşıyor olmaktan mutluluk duyacaklarını belirten Topluluk, yasaklar kalktığında mesafe kurallarına uygun olarak bir araya gelmeye başlayacaklarının müjdesini veriyor.
Kuzguncuk Gıda Topluluğu, salgın sırasında kooperatifleşme sürecini Yeryüzü Kooperatifi adı altında tamamlamış. Kooperatif dükkanı Bostancı’da olduğu için Kuzguncuk Mahallesi’ndeki gıda topluluğu faaliyetlerine de devam ediyorlar. Önceden her ay bir cumartesi günü dağıtım yapan topluluk, artan talebe karşılık dağıtımları sıklaştırdı. Artık her çarşamba ya da yasak öncesinde hafta içi herhangi bir gün dağıtım yapılıyor. Bu talep artışını insanların sağlıklı bir hayat için temiz gıdaya gereksinim duyduklarını anlamalarına bağlıyorlar. Sosyal mesafeyi korumak adına, toplu dağıtım yerine randevulu dağıtım yapıyorlar. Normalde herkes gıdalarını kendisi seçip tartarken, bu süreçte dağıtım zamanını kısaltmak ve dağıtımı hızlandırmak için gıdalar, gönüllüler tarafından önceden paketlenip hazır hale getiriliyor. Sürecin getirdiği kısıtlamaların bir sonucu olarak, üreticilerden gıda tedariğinin kolay olmadığını, bazı üreticilerin ürünlerini tedarik edemediklerini söylüyorlar. Kuzguncuk Gıda Topluluğu’na katılabilmek, ürün listelerini, dağıtım zamanlarını takip edebilmek ve sipariş verebilmek için tukbirkuzguncuk@yeryuzudernegı.org adresine e-posta göndermeniz yeterli.
Yeryüzü Kooperatifi’nin Bostancı’daki dükkanı ise sokağa çıkma yasağı olan günler dışında her gün saat 10:00-18:00 arası açık. Dükkana girişlerde maske ve eldiven takılıyor, taze sebze ve meyveler eldiven ile seçiliyor. Dükkana tek kişi alınıyor, ikinci bir kişi varsa dışarıda, sırada bekliyor. Dükkan personeli de maske ve eldiven kullanıyor. Siparişler, Yeryüzü Kooperatifi’nin WhatsApp hattı veya e-mail yoluyla her hafta paylaşılan ürün listeleri üzerinden alınıyor. Ürünlerinizi dükkandan kendiniz alabileceğiniz gibi, dağıtım günlerinde kapınıza kadar ulaştırma hizmeti de sunuyorlar. Anadolu Yakası’a salı, çarşamba ve perşembe günleri; Avrupa Yakası’na ise iki haftada bir dağıtım yapıyorlar. Mümkün olan en fazla kişiye gıda ulaştırmaya çalışırken gönüllü desteğine de ihtiyaç duyabiliyorlar.
Covid-19 salgını sürecinde üreticilerin iş gücü olarak sıkıntılar yaşadığını belirten Yeryüzü Kooperatifi, kargodaki yoğunluktan dolayı sıkıntı yaşayan üreticiler için ürün alım sistemlerini revize etmiş. Kooperatif, kendi araçlarıyla üreticinin tarlasından ürünü alıp doğrudan dükkana getiriyor. Bu konuda yardıma ihtiyacı olan diğer kooperatiflere de destek vermeye hazırlar. Salgın döneminde kooperatifler ve gıda toplulukları arasındaki dayanışmanın daha da pekiştiğini belirten Yeryüzü Kooperatifi, salgından sonra da bu dayanışmayı çoğaltmak istiyor.
Boğaziçi Üniversitesi Kuzey Kampüsünde konumlanan Boğaziçi Mensupları Tüketim Kooperatifi (BÜKOOP) salgının ilk iki haftası kapıdan satış yapabildi. Boğaziçi Üniversitesi kampüslerinin Covid-19 önlemleri kapsamında kapanmasıyla birlikte Mart sonundan beri satış yapmıyor. BÜKOOP üreticilerine birebir erişmek ve sipariş vermek isteyenler ile üretici iletişim bilgilerini paylaşıyor.
Bu dönemi en az hasarla atlatıp, temiz gıdaya erişimin arttığı ve kolaylaştığı, sağlıklı ve huzurlu geçireceğimiz günlerde buluşmak üzere. Tüketim faaliyetlerini dönüştürmeyi hedefleyen bu değerli toplulukların ve bu haberimizde değinemediğimiz nicelerinin güçlenerek ilerlemesini, herkese örnek olmasını diliyoruz. Dayanışma yaşatır!
Yorum Bırakın